|
|
|
|
|
Torgau leży nad Łabą w Saksonii. Bastionowe umocnienia powstały w XVII wieku, nieznacznie rozbudowane zostały w wieku XVIII.
W 1811 rozpoczęto budowę Głównej Twierdzy Krajowej Królestwa Saksonii, budową kierował inż. Johann August le Coq, szef francuskiej fortyfikacji, podobnie zresztą jak wznoszonej równolegle pobliskiej twierdzy Wittenberga. Obie saskie twierdze otrzymać miały regularne bastionowe umocnienia. W Torgau wstępnie projektowano ośmioboczny gwiaździsty fort o oryginalnym narysie pomiędzy Starą i Nową Łabą, ale do jego realizacji nie doszło. Do projektu Torgau pewne uwagi poczynił w 1810 roku generał major von Gernsdorf, plany zostały zatwierdzone przez króla Fryderyka Augusta III, w styczniu 1811 roku Le Coq został mianowany komendantem budowanej twierdzy oraz Dyrektorem Budowy i prace ruszyły - w latach 1812-13 zatrudniano około 6 tys. robotników oraz specjalistów murarskich z Drezna (wykorzystywano lokalny kamień piaskowy oraz używano cegły). Pracami w terenie kierował saski kapitan i inżynier Ernst Ludwig Aster wg planów przejrzanych i zatwierdzonych w Paryżu. Planowano budowę ukończyć w ciągu 5 lat, uzbroić twierdzę w 186 dział, 50 moździerzy i 39 haubic. Kamień węgielny wbudował osobiście Aster w mur nad Łabą. W styczniu 1813 roku prace musiały być na tyle zaawansowane, że król zezwolił na obsadzenie Torgau i Königstein koło Drezna, niezależnie od tego, że twierdza Torgau nie była jeszcze ukończona. Dzieła zewnętrzne przed bastionami III-VIII kończono w latach 1819-22. Twierdza została w zasadzie ukończona około 1830 roku, choć prace modernizacyjna trwały bezustannie do połowy wieku (nawet w 1877 w bastionach rdzenia dodano poprzecznice na wałach). Twierdza została zlikwidowana w roku 1889. Do roku 1893 większość terenów fortecznych przejęło miasto, choć Fort Zinna służył długo jako koszary, potem obóz jeniecki (po I wojnie światowej) i więzienie. Do dziś zachowały się częściowo : Fort Zinna, przyczółek mostowy, fragmenty rdzenia, Luneta Werdau, Zwethau i Schleusenlünette I.
Bastionowy rdzeń (8 bastionów z wodnymi fosami, 3 raweliny, luneta przed kurtyną V-VI), nad Łabą zamknięty był murem w którym umieszczono dwie bramy Unterhafentor (BPD) i Oberhafentor (BPG) z grodzami zamykającymi wodne fosy rdzenia, Elbtor (BŁ) - bramę prowadząca nad rzekę oraz czwartą Mühlpforte (BM) prowadząca na drewniany most przez Łabę. Ponadto nad Łabą znajdowała się Brama Wodna (Wassertor BWd). Na prawym brzegu przebudowano XVIII-wieczny trapezowy bastionowy (2 bastiony i 2 półbastiony) przyczółek mostowy (PM). W 1856 roku z szyi zamkniętej murem zbudowano redutę koszarową.
Wewnątrz rdzenia znajdował się wzmocniony w 1818 roku Zamek Hartenfels nad Łabą oraz średniowieczne mury z kilkoma bramami.
Oprócz bram nad Łabą w rdzeniu umieszczono trzy bramy: Königstor (BK) w kurtynie III-IV, Leipziger Tor (BL) w kurtynie IV-V i Wittenberger Tor (BW) w kurtynie VI-VII. Drogi z bram, ukończonych około 1831 roku, prowadziły przez lunety na przedstoku, wysunięte przed rdzeń około 250 metrów - Schleusenlünette I, II i III (LS1-3). Lunety te znajdowały się na granicy czterech obszarów zalewowych wytyczonych za przedstokami rdzenia.
Około 1 km w kierunku północno-zachodnim przed rdzeń wysunięto Fort Zinna o bastionowym narysie z reditą w szyi (chodniki przeciwminowe w forcie kończono dopiero około 1848-51.
Na obu brzegach Łaby zbudowano 4 lunety - dwie poniżej twierdzy, 2 powyżej - wysunięte przed umocnienia rdzenia i przyczółka mostowego (PM) około 400 metrów: Lünette Werdau i Zwethau koło przyczółka, Lünette Loßwig i Repitz koło rdzenia. Największa z nich była luneta Zwethau.
Jedno z dzieł wysuniętych - zbudowany na północnym-zachodzie w 1812 roku Fort Mahla, w 1824 roku rozbudowany do postaci lunety o trójkątnym narysie, a w 1825 połączony fosą z pobliskim Fortem Zinna, został w roku 1878 zniesiony w związku z budową linii kolejowej.
Ostatnie dzieło wysunięte twierdzy to Neuewerk - fort wysunięty około 1 km na zachód, między linią kolejową a drogą do Eilenburga. W pobliżu fortu, na południe od rdzenia zbudowano w latach 50-tych dwa małe dzieła Teichschanze i Kuhschanze oraz ostatnie dzieło twierdzy Teichfort (1882) nad Jeziorem Wielkim (te trzy dzieła nie są zaznaczone na planie).
Panorama miasta i historycznego mostu, na którym w 1945 roku doszło do spotkania wojsk amerykańskich i radzieckich. W tle oczywiście Zamek Hartenfels.
Twierdza Torgau w 1885.
 |
 mariusz@mariwoj.pl |