HISTORIA FORTYFIKACJI W XIX WIEKU


Holandia w latach sześćdziesiątych XIX wieku.

Nowa Linia Wodna

Około 1860 roku w Holandii został opracowany program obrony państwa przy pomocy linii umocnień składającej się z fortyfikacji opartych o przeszkody naturalne (rzeki) oraz sztuczne (kanały, zalewy). Linia umocnień przecięła kraj z północy na południe od Naarden, przez Utrecht do ujścia Mozy koło Gorinchen. Linia ta została nazwana "Nową Linią Wodną". Linia składała się z szeregu pojedynczych fortów, m.in. dwupiętrowej baszty Montalemberta z parapetem artyleryjskim i wodną fosą w Muiden (fort z 1859 roku), podobnego fortu Asperen koło Leerdam (2-piętrowa redita z nasypem ziemnym) oraz dwóch dużych fortów strzegących Utrechtu - Fortu Rijnauwen z 1860 roku i Fortu Vechten z 1869. Oba duże forty to wyraz swoistego kompromisu między bastionowymi twierdzami Vaubana i otaczającymi Antwerpię poligonalnymi fortami Belga Brialmonta.

Fort Rijnauwen

Fort Rijnauwen to olbrzymi nieregularny czworobok ziemnego wału ze stanowiskami artyleryjskimi otoczonego szeroką trzydziestometrową wodną fosą. Czworobok ma wyraźny podział na czoło (z dużą kaponierą osłoniętą ziemnym bastionem), dwa barki (każdy składający się z załamanej kurtyny i dwóch półbastionów) oraz szyję. W szyi umieszczono pięcioboczną redutę z pięcioma kaponierami (właściwie mały fort) otoczoną fosą i glacis, oddzielającymi ją od reszty fortu. Wejście do fortu prowadzi przez zwodzony most, półkolistą wyspę w szyi oraz drugi most. Fort Vechten ma podobny układ, jest jednak bardziej regularny, ma pełne bastiony. Na wyspie w szyi umieszczono również dodatkowy przedstok osłaniający redutę.

Fortyfikacje holenderskie

System fortyfikacji holenderskich składał się z dwóch podstawowych linii oraz kilku fortów nadbrzeżnych.

dwa forty nadbrzeżne na północnym cyplu koło Helder nad przesmykiem Texel, m.in. Fort Kijkduin;

pozycja osłaniająca Amsterdam od północy (około 20 km na północ) przegradzająca północną Holandię na wysokości Edam i składająca się z kilku fortów;

Nowa Linia Wodna biegnąca południkowo do Zuider See do Bredy (około 90 kilomentrów) i osłaniająca Amsterdam od wschodu i południa, składająca się z: Fortu Muiden na brzegu Zuider See około 15 km na wschód od Amsterdamu, dwóch fortów koło Weesp, kilku fortów (Groveld ?, Loenen ?, Breukelen ?) do Utrechtu, kilku fortów wokól Utrechtu (od północy, wchodu i południa), kilku fortów do Culenberg, Fortu Asperen koło Leerdam, kilk fortów wokół Gorinchen, kilku fortów do Bredy oraz twierdzy Breda;

wysunięta na wschód pozycja s'Hertogenbosch z kilkoma fortami oraz Fortem St. Andries na północ od s'Hertogenbosch;

pozycja cofnięta na zachodzie: twierdza Leiden (Lejda) i twierdza Woerden;

dwa forty koło Zutphen około 30 km na północny-wschód od Arnhem;

dwa forty na wschodzie koło Venlo nad granicą niemiecką, m.in. Fort St. Michel;

forty nadbrzeżne w ujściu Mozy (Maas): fort koło Voorne i twierdza Putten (obecnie Hellevoetsluis) na północnym brzegu ujścia;

Fort Bath położony na północnym brzegu wschodniego początku ujścia Skaldy koło Rilland (niedaleko Anterpii);

nadbrzeżny Fort Fredrik Hendrik w ujściu Skaldy na południowym brzegu ujścia Skaldy koło Breskens.

Forty pancerne z lat osiemdziesiątych

Pod koniec lat osiemdziesiątych powstały przynajmniej dwa forty pancerne: Fort Pampus w Zuider See oraz Fort Hoek Van Holland (1887).

Fort Pampus i Fort Hoek van Holland

Wodny Fort Pampus, który położony jest w Zuider See na północ od fortu Muiden, to mały, betonowy, owalny fort z betonową fosą z galerią strzelecką i trzema wieżami dla dział szybkostrzelnych w stoku. Uzbrojenie główne kryło się w dwóch wieżach pancernych. Nadbrzeżny Fort Hoek van Holland miał narys wieloboczny, kazamaty z pancernymi ambrazurami, dwie duże wieże pancerne dla dział 240 mm, 1 wieżę dla działa 150 mm i jeszcze jedną małą wieżę (obserwacyjną? przeciwszturmową?). Oba forty miały betonowe fosy z przegradzającymi ją kaponierami.


Dalej
Dalej

Mariusz Wojciechowski
POCZTA/MAIL
mariusz@mariwoj.pl