HISTORIA FORTYFIKACJI W XIX WIEKU


Nowa Szkocja.

Zamorskie posiadłości Wielkiej Brytanii w Ameryce Północnej w Nowej Szkocji miały dla Korony duże znaczenie. Port Halifax był od 1749 roku, kiedy został założony, przez XVIII, XIX i XX wiek jednym z najbardziej strategicznych portów Korony. Dziewiętnastowieczna twierdza Halifax składała się z Cytadeli, Fortu McNab, umocnień wysp Jerzego (Georges Island) z Fortem Charlotte, Reduty York oraz Wieży Księcia Walii (Prince of Wales Tower) i fortów Point Pleasant. Zachowała się do dzisiaj. W wieku XX cytadela pełniła rolę koszarową i punktu dowodzenia. Obecnie (1996) wystawy i staranna oprawa audio-wizualna stanowią spore atrakcje dla zwiedzających. Fort McNab jest niezagospodarowany. Fort Charlotte nie jest dostępny. Georges Island wraz z fortem i bazą magazynową min morskich jest obszarem zamkniętym. Reduta York i Prince of Wales Tower są udostępnione do zwiedzania.

Cytadela Halifax

Na dominującym na Halifax wzgórzem wzniesiono od 1749 roku kolejno cztery dzieła. Czwarta cytadela, wspaniały przykład bastionowych fortyfikacji o gwiaździstym narysie zewnętrnym, której zadaniem było blokowanie lądowego podejścia do twierdzy od strony Stanów Zjednoczonych powstała w pierwszej połowie XIX wieku (budowano ją 28 lat). Wkrótce po ukończeniu budowy, w latach sześćdziesiątych XIX wieku, działa gładkolufowe zastąpiono gwintowanymi, co sprawiło, że cytadela po raz pierwszy w swej historii mogła blokować również port (nowe działa miały większy zasięg).

Fort McNab

U wejścia do portu Halifax znajduje się wyspa McNab o długości 4,5 km i szerokości 1,5 km. Na południowym krańcu wyspy usytuowano w latach 1888-92 Fort McNab, który do 1959 roku pełnił kluczową rolę w systemie obronnym portu - najpierw jako bateria artyleryjska, później jako stacja kontroli statków.

Fort Charlotte

Pośrodku portu znajduje się mała wysepka, na której w latach 1750-1815 znajdowały się prymitywne umocnienia, szyblo zastąpione przez fort, znacznie zmodernizowany w latach trzydziestych XIX wieku. Fort Charlotte z wieżą Martello jako redutą centralną był najpotężniejszym dziełem twierdzy. W latach 1864-70 został przebudowany i przystosowany do używania dział gwintowanych.

York Redoubt

W roku 1793-1800 (w latach 1795-1800 prace prowadzono według projektu Edwarda, Księcia Kentu) wybudowano Redutę York na wzgórzu panującym nad wejściem do portu. Reduta rozbudowana została w latach sześćdziesiątych XIX wieku i w wieku XX. Miała zabezpieczać twierdzę przed atakiem od strony morza. Cytadela i Reduta York posługiwały się systemem flag do komunikowania się i informowania o ruchach statków. W okresie późniejszym wejście do portu zostało przegrodzone siecią przeciw okrętom podwodnym przeciągniętą od Reduty do wyspy McNab.

Point Pleasant

W 1792 roku, pod groźbą francuskiej inwazji, wybudowane zostały forty i baterie na Point Pleasant, aby powstrzymać wrogie okręty, które usiłowałyby dostać się do portu od strony zachodniej. W latach 1796-97 Edward, Książę Kentu, zarządził budowę wieży Martello, która miała wzmocnić forty. Wieża Księcia Walii

Wieża Księcia Walii jest kamienna, ma średnicę 3 razy większą od wysokości, parter mieszczący pomieszczenia magazynowe i prochownię, piętro z kazamatami dla czterech dział i pomieszczeniami koszarowymi oraz platformę dla sześciu dział. Drobne modyfikacje wieża przeszła w ciągu XIX wieku.

Wyspy Bermudzkie.

Na brytyjskich (od 1612 roku) Wyspach Bermudzkich znajdowały się następujące umocnienia:

z lat 1612-25 strzegące przed atakiem Hiszpanii (który zresztą nigdy nie nastąpił): wieża strażnicza Riches Mount na zachód od St.George, 3 forty na Wyspie Zamkowej (Castle Island) zwane King's Castle z redutą Devonshire, Fort Charles, fort Warwick Castle (obecnie w tym miejscu Fort William), St.Catherine's Fort, fort Pembrokes, fort Smiths (na Governor's Island), fort Pagets, Reduta Peninstona (na Paget Island), Fort Danvers (obecnie nazywany mianem Fort Gates), baterie i forty wzdłuż południowego i zachodniego wybrzeża;

z lat 1625-1783: nowe baterie i forty wzdłuż południowego i zachodniego wybrzeża, Burnt Point Fort w Ferry Point i Ferry Island Fort z końca XVII wieku, Fort Popple w Little Head, Fort Św.Dawida z 1738;

z lat 1783-1809 zbudowane po inspekcji wyspy przez kapitana Andrew Durnforda w 1783 roku: przebudowane forty George (były Riches Fort) i St.Catherine (w latach dziewięćdziesiątych) oraz nowa Whale Bay Battery (1798);

z lat 1809-1865 związane z otwarciem w 1809 roku stoczni Royal Navy na zachodnim krańcu wyspy: nowe forty na wyspach St.George i Paget, Fort Victoria z 1835, Fort William z 1853, Fort Albert, The Alexandra Battery i wieża Martello z końca lat czterdziestych. Po roku 1865 umocnienia były tylko utrzymywane w niezmienionym stanie. Nowe baterie pojawiły się dopiero przed pierwszą wojną i w czasie drugiej wojny (amerykańskie).

Wyspy Maltańskie.

W roku 1802 Wyspy Maltańskie na Morzu Śródziemnym dostały się pod panowanie brytyjskie. Na Malcie i Gozo istniały silne kamienne fortyfikacje z XVI-XVIII wieku (fortyfikacje na Malcie rzobudowywane były od XVI do XX wieku. Przed pierwszą wojną światową wzniesiono żelbetonowe forty i stanowiska artylerii przeciwlotniczej, a w latach trzydziestych XX wieku kolejne umocnienia i lotniska.), m.in. twierdza La Valetta, cytadela na Gozo oraz na obu wyspach sieć wież obserwacyjnych z XVII wieku. W wieku XIX Brytyjczycy przystosowali port La Valetta do stacjonowania floty wojennej, na północy Malty zrealizowali projekt linii obronnej zabezpieczającej wyspę przez inwazję od strony morza. Fortyfikacje tzw. Victoria Lines przecinały wyspę na całej szerokości i były doskonale ukryte w terenie.
Dalej
Dalej

Mariusz Wojciechowski
POCZTA/MAIL
mariusz@mariwoj.pl